آلزایمر، بیماری یا معضل قرن
- توسط مهران زمانی علویجه
- جمعه 20 بهمن 1402
بیماری آلزایمر، یک اختلال عصبی پیشرونده است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب از دست دادن حافظه، کاهش قدرت شناختی و در نهایت از دست دادن استقلال فرد می‌شود.
ارتباط بین بتا آمیلوئید و بیماری آلزایمر :
در سال‌های اخیر، علاقه‌مندی به درک رابطه بین کریستالهای بتا آمیلوئیدی و بیماری آلزایمر رو به افزایش است. بتا آمیلوئید، به عنوان یک پروتئینی، موجود در مغز، نقش مهمی در بروز بیماری آلزایمر دارد که هسته تولید آن را، کلسترول و حتی کلسترول دریافتی مضاعف می دانند.
و اما، بتا آمیلوئید چیست؟
بتا آمیلوئید، بعنوان پروتئینی که به طور طبیعی در مغز تولید می‌شود، از تجزیه ی آپوپروتئین ها ساخته می‌شود و به صورت قوسی در اطراف سلول‌های عصبی تجمع می‌کند. در شرایط طبیعی، سیستم‌های تخلیه مغز، مانع از انباشت بیش از حد این بتا آمیلوئیدها می‌شوند. اما در بیماران آلزایمر، این سیستم‌ها دچار اختلال می‌شوند و بتا آمیلوئید است که به صورت پلاک‌های آمیلوئیدی تجمع می‌کند که به طور معمول، در محیط بین سلولی و در اطراف عروق مغزی یافت می‌شوند. این پلاک‌ها، می‌توانند به عنوان مانعی برای ارتباط بین سلول‌های عصبی عمل کنند و فرایندهای ارتباطی در مغز را مختل کنند. علاوه بر این، بتا آمیلوئیدها می‌توانند به سمت سلول‌های عصبی حرکت کنند و باعث اتمام فعالیت های این سلول‌ها شوند. این فرایند تخریبی، در نهایت سبب تضعیف عملکرد مغز و ایجاد علائم بیماری آلزایمر می‌شود.
روش‌های تشخیص بتا آمیلوئید :
برای تشخیص تجمع بتا آمیلوئید در مغز، روش‌های مختلفی وجود دارد. از جمله ی این روش‌ها، تصویربرداری مغناطیسی هسته‌ای (MRI) و تصویربرداری مولکولی با استفاده از رادیوایزوتوپ‌ها (PET) می باشد که بیشترین استفاده را دارند. در تصویربرداری MRI، تصاویر دقیقی از ساختار مغز به دست می‌آید و می‌توان تغییرات در حجم و شکل مغز را مشاهده کرد. اما برای تشخیص بتا آمیلوئید، تصویربرداری PET است که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با توجه به تحقیقات علمی موجود، برخی مواد غذایی می‌توانند در تشدید علائم آلزایمر، تأثیر منفی بسزایی داشته باشند. اما تاکنون هیچ ماده غذایی خاصی به عنوان عامل اصلی تسریع آلزایمر شناخته نشده است. در هر صورت، در متن ذیل، مواد غذایی رایجی که برخی مطالعات نشان داده‌اند ممکن است در تشدید علائم آلزایمر نقش داشته باشند را به اختصار آورده ایم:
1. چربی‌های اشباع شده :
برخی منابع اذعان کرده اند که مصرف بالای چربی‌های اشباع شده که در موادی مانند گوشت قرمز، محصولات لبنی با چربی بالا، روغن های پخت و پز و‌حتی مرغ سرخ شده وجود دارند، ممکن است موجب افزایش زمینه های التهاب‌های مزمن در سیستم عصبی شود که تأثیر منفی بر روی عملکرد مغزی نیز خواهد داشت.
2. مواد قندی با قند یا شکری که مجددا اضافه شده :
هم چنین در برخی منابع، اشاره شده که مصرف زیاد این قبیل مواد قندی، که از جمله ی آنها شیرینی‌ها، نوشیدنی‌های قندی بدون الکل، شکلات ها و شیرینی‌های بسته بندی کارخانه ای را می توان نام برد، ممکن است سبب افزایش سطح قند خون فرد شده که بر عملکرد شناختی فرد نیز، تأثیر منفی خواهد داشت.
3. روغن‌های فرآیند شده :
مصرف بالای این روغن‌ها از جمله روغن‌های هیدروژنه، روغن‌های گیاهی فرآوری شده(مانند روغن سویا و ذرت) و روغن‌های حاوی چربی از نوع ترانس بالا (مانند روغن‌های جامد یا هیدروژنه) ممکن است به التهاب‌های مزمن و تأثیر منفی بر روی سلول‌های عصبی منجر شود. بالاخص که روغن تحت فرآیند، رادیکال آزاد بیشتری تولید می کنند که اثرات مخرب تولید زیاد این رادیکال ها را حتی در سرطان ها، بیماری های التهابی و .. میبینیم.
4. مصرف نمک بیش از حد :
مصرف بالای نمک می‌تواند باعث افزایش زمینه های فشار خون فرد شود و شواهدی در اختیار هست که در برخی افراد، این مصرف زیاد نمک، ممکن است باعث مشکلات عصبی مذکور شود.
5. الکل:
مصرف بالای الکل ممکن است باعث مشکلاتی از قبیل تحلیل حافظه و کاهش عملکرد شناختی شود و زمینه ابتلا به آلزایمر را در فرد، بالاخص در فرد با ژنتیک مستعد به آلزایمر تشدید کند.
6- دریافت بیش از حد آلومینیوم :
در کتاب کاربرد مکمل های پزشکی در تغذیه؛ نوشته ی دکتر مایکل زیمرمن، به دریافت بیش از حد آلومینیوم و ارتباط آن با بروز آلزایمر، صراحتا اشاره شده است. به نظر می رسد ساده ترین راه دریافت آلومینیوم، استفاده زیاد از ظروف آلومینیومی می باشد.
7- دریافت یا مصرف کلسترول زیاد :
مصرف زیاد منابع غنی از کلسترول، یکی از دیگر علل افزاینده ی ابتلا به آلزایمر است که نباید از نقش بالقوه ی آنها غافل شد.
برای حفظ سلامت عمومی و کاهش خطر بروز آلزایمر؛ این بلای قرن، توصیه می‌شود رژیم غذایی سالم و متنوعی را که شامل میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، غلات کامل و مواد غذایی کم چرب و با قند کمتر است، را اتخاذ کنید. همچنین، مهم است که با مشاور تغذیه یا پزشک خود مشورت کنید و راهنمایی‌های مناسب برای اتخاذ رژیم غذایی مناسب در صورتی که در معرض خطر بروز آلزایمر می باشید را دریافت کنید.